Кыз елату җырлары, сыктаулар

Әтекәем, мине бирәсең

Саулармы сез, абыстакайлар,
Кызны елатырга килдек без;
Елатырга түгел, еларга,
Бергә елашырга килдек без.

Чыбылдыккаем чүп-чуар,
Чебен генә кунса, кем куар?
Әтекәем, мине бирәсең,
Кара керләреңне кем юар?

Урам ашалый узганда,
Тулы айны болыт каплады;
Җан гынам минем тартмады,
Абзыкай шул утка ташлады.

Җәйнең генә җәю көнендә
Тиңдәшләрем йөрер уракка;
Ак канат кынам, абзыкаем,
Олактырдың мине еракка.

Каршыдагы ап ак шомырттан
Чәчәкләрен юкка өздегез;
Ак канаткайларым — сеңелләрем —
Ахры, тәтәгездән биздегез.

Өстемдәге киҗе күлмәкнең
Кештәгенә комач юләдем;
Бәлки, бу хәлләрне күрмәс идем,
Юкка олан чакта үлмәдем.

Өстемдәге киҗе күлмәкнең
Кештәгенә комач юләдем;
Еламыйсың, анай кәбәкәй,
Таштанмы яралган йөрәгең?

Өстемдәге ак элән ¹ күлмәкнең
Җиңнәренә чүпләү ² салдым мин;
Әтекәй, синең семьяңда,
Ахры, артык булып калдым мин.

Чирәм буйлап чишмә суына
Өч кат бара идем  көненә;
Суга   йөргән   яшел көянтәмне
Сагынмалык  бирдем сеңлемә.

Җыеннарда кызлар уйнаганда,
Ак каеннар яфрак ярганда,
Тиңдәшләрем, мине сагыныгыз,
Чирәм буйлап суга барганда.

Миннән калган киндер урынымны
Әти куначага чыгарсын;
Ак канатым, Әхмәт туганым,
Вәдәгемә ³ басып шул барсын.

Тамбур киргеләрем бөгемле,
Бөгелмәдән килгән түгелме;
Узганда, барганда керегез,
Язулыгыз үлгән түгелме?

Башымдагы мәржән калфакны
Абзый Макариядән⁴ китергән;
Орынтыклап ⁵, киңәш-уңашсыз,
Мыштым гына сүзне бетергән.

Егет байлыгына алдандыгыз,
Туган кызыгызны саттыгыз;
Калымыма күпме мал алдыгыз,
Авия ⁶ тәмугына аттыгыз.

¹ Элән (лён)— җитен
² Чүпләү —  тукып     ясалган бизәк
³ Вәдәк -  китәсе кызның  әйберләре   төялгән махсус чана яки арба.  Горький татарларында мәдәк. Себер татарларында   мүгәтәк   дип  йөртелә.
⁴ Макария -  Мәкәрҗә ярминкәсе.
⁵ Орын - яшерен сер
⁶ Авия - дини китапларда   җиде  тәмугның  берсе,   иң аскы каты

I.  ФФ, 1955. Бу әсәр Мәскәүдә яшәүче Хафиз Ишмаметовтан X. Ярми тарафыннан   язып   алынган.

II.  ТХЖ,   237   бит.

«Татар халык иҗаты. Йола һәм уен җырлары», Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1980

СССР Фәннәр академиясенең Казан филиалы Галимҗан Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм тарих институты