Кыз елату җырлары, сыктаулар

Бәхил дә булыгыз һәрбарчагыз

Энекәем генә, елашыйк,
Сандугачлар кебек сайрашыйк;
Сандугачлар кебек сайраштык,
Былбыл кошлар кебек адаштык.

Анай кәбәм, кушә ¹ коргансың,
Анда бөгелеп ниләр тукырсың?
Сау бул, анай кәбәм, китәмен,
Ничек миннән башка торырсың?

Сандугачлар оча җил көндә,
Җил көндә лә түгел, иркендә;
Китәм, анай кәбәм, каласың,
Сиңа кереп бакмас беркем дә.

Тәрәзә төбендә йомырка,
Күчер, анай кәбәм, онытма;
Каршымда балалар калды дип,
Мине дә, анай кәбәм, онытма.

Алтын сәгать бирим кулыңа,
Чылбырларын элим муеныңа;
Алтын сәгатьләрнең яктысы
Ялтырап торсын барган урынында.

Мамык шалең, кызым, җылымы?
Җылы булса, катлап урама;
Буласы гына эш булмый калмас,
Күз яшеңне түгеп елама.

Әтекәем. бирнә бирием,
Уң кул белән генә алсана;
Әтекәем, китеп барамын,
Хәер-догаң белән калсана.

Көмеш энә генәм, җеп кенәм
Сандык төпләрендә каладыр;
Уйнаганым гына көлгәнем.
Әтием, синең өйдә каладыр.

Ары да гына элмә, бире эл,
Әтекәем, камыт-дугаңны;
Әти кәбәм, китеп барамын,
Бирәмсең хәер-догаңны?

Ишек алдындагы карларны
Көри торырмысыз, туганнар?
Туганкаегызның хәлләрен
Сорый торырмысыз, туганнар?

Олы агакаем — ак яка,
Тарелкада калган бал сиңа;
Мине бик хөрмәтләп озатасың,
Өч оҗмахта урын бар сиңа.

Кече туганкаем — ак итек,
Басып пычратма балчыкка;
Кил яныма, куллар бирешик,
Күрешә алмабыз бәлки тансыкка.

Сылу сеңлем, белеп кайт әле.
Талның тамырлары бар микән?
Талның тамырлары таралган,
Без таралыр өчен яралган.

Ике дә генә келәт янәшә.
Бастырыклар салдым юл аша;
Барып та гына юлым уңмаса,
Килеп елармын ла көн аша.

Алачалы чаршау, әй, комач бау,
Кор дисәгез дә кормамын;
Китәр вакытларым җитте инде,
Тор дисәгез дә тормамын.

Идәнебез сары балавыз,
Икәү бер тактадан барабыз;
Бәхил дә булыгыз һәрбарчагыз,
Аерылып китә балагыз!

¹ Кушә — туку станогы.

I.  ФФ, 1958. Горький өлкәсенең Кызыл Октябрь районы Камка авылында Хәбирә   Исмаевадан   И.   Надиров   язып   алган.

Хәбирә апа 1900 елда туган. Ул яшь чакта инде кыз озату җырлары бик сирәк җырлана торган булган. Бу җырларны ул үзенең туе алдыннан җырлаган. «Мин яраткан кешемә бардым. Еламаска да була иде. Тик, гадәтен китереп, әти-әнигә рәхмәт әйтеп, елап аерылышырга куштылар», — дип искә ала ул.

II.    ТХҖ,   244   бит.

«Татар халык иҗаты. Йола һәм уен җырлары», Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1980

СССР Фәннәр академиясенең Казан филиалы Галимҗан Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм тарих институты