Кыз елату җырлары, сыктаулар

Без генә еламый, кем еласын

Җиң очым тулы җиз төймә,
Кая гына, анакай, сибием?
Эчкенәем тулы кайгы-хәсрәт,
Кемгә, анакай кәбәм, сөйлием?

Карурманнарның башында
Карчыга талпына бүрегә;
Аркам, канатым, ана кәбәм,
Әллә ни язгандыр күрергә.

Яна урындыклар буенда
Ялан гына ятлар тезелгән;
Без генә еламый, кем еласын,
Безнең яшь йөрәкләр өзелгән.

Чапчак кына чапчак¹ балларны
Ялгызың, анакай, башладың;
Балдан да татлы балаларны
Кайсысын кая ташладын.

Очтым гына очтым, оч булдым,
Очалмый торган төшкә төш булдым;
Нинди генә язмышлы мин булдым,
Җиде ят җирләргә төш булдым.

Алтмыш кына көрәк гел туфрак,
Авыр гына минем әткәйгә;
Шундый да хәсрәтле көннәрем
Мәгълүм генә микән әткәйгә?

Йөгереп кенә чыктым, су чумырдым,
Шулай да колагыннан тулмады;
Сылап кына сыйпап бирергә
Үз атакай гынам булмады.

Чапчак кына чапчак балыгыз
Тулы гына торсын, агакай;
Мине кадерләгән башыгыз
Кадерле дә торсын, агакай.

¹ Чапчак — кисмәк

I.  Аллаяр Бләшев. «Әҗе авылы хакында». Касимово, 1924. Бу кечкенә китапта Рязань өлкәсе Ермиш районындагы Әҗе авылының тарихы, йолалары һәм халык арасында таралган фольклор, әдәбият әсәрләре турында сөйләнелә. Туй йолалары уңае белән 16 биттә түбәндәге мәгълүмат бирелгән:

«Әҗе халкының борынгы җырларыннан беркадәр дикъкатькә алырлыклары кияүгә ярәшелгән кызны елатканда җырлана торган җырлар икәнлеге мәгълүмдер. Борынгырак заманда башка мишәр авылларында булган шикелле, Әҗедә дә ярәшелгән кызны елату гадәте булган. Төрле кызлар җыелышып, ярәшелгән кызга гүя аның авызыннан гына чыгарга тиешле җырларны үзенә махсус бер аһәң белән әйтәләр икән дә, ярәшелгән кыз шулардан әсәрләнеп җылый икән».

II.  ТХҖ,   246   бит.

«Татар халык иҗаты. Йола һәм уен җырлары», Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1980

СССР Фәннәр академиясенең Казан филиалы Галимҗан Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм тарих институты