Кыз елату җырлары, сыктаулар

Тудыкайлар ¹

Үрдәк очар, күл тынар,
Без киткәчтен ил тынар;
Ил дә тынар, күл дә тынар,
Тудыкайлар,
Әти-әни бик елар.

Энә белән җеп кенәм
Калды сандык төбендә;
Рәхәт кенәм, ардак кынам,
Тудыкайлар,
Калды әтием өендә.

Тәрәз төпкә кош кунган,
Ташлама, әти, таш белән;
Үз тиңнәрем килеп җиткәч,
Тудыкайлар,
Озат, әни, аш белән.

Типтем — ишек ачылды,
Тәңкәләре чәчелде;
Ярлы тормыш, кырыс каениш,
Тудыкайлар,
Татлы йокым ачылды.

Алача чаршау, комач бау,
Кор дисәң дә кормамын;
Нәфкам ² беткәч, көнем җиткәч,
Тудыкайлар,
Тор дисәң дә тормамын.

Үрдәк очар, каз калыр.
Кар эресә, боз калыр;
Анадан, атадан туып,
Тудыкайлар,
Ризкасыз ³ кыз калыр.

Биек тауларның башына
Менеп сайрый сандугач;
Әни бәгырем, китәм инде,
Тудыкайлар,
Каениш җибәрерме сагынгач?

Энекәемнең өе әйбәт,
Гомере шулай торсайдең;
Барачак киявемне белмимен,
Тудыкайлар,
Кем икәнен күзем белән күрсәйдем.

Ай бу кызлар, бәхетсезләр,
Товар тик сатылып китә;
Авыр тормышы булса да,
Тудыкайлар,
Кыйналып-кыйналып гомер итә.

Тәрәзәмнең капусына ⁴
Моңлы кош килеп кунган;
Кияү ямьсез, үзе бик карт,
Тудыкайлар,
Шулай да хатынын куган.

Ирең сиңа баш була,
Аңа каршы сүз әйтмә;
Каты-каты кыйнаса да,
Тудыкайлар,
Аны һич тә рәнҗетмә.

Ирең булыр баш сиңа,
Ә син хатын — муенсың;
Яратмасаң да иреңдә тор,
Тудыкайлар,
Иреңә тик син буйсын.

¹ Тудыкай—1) туганнан туган, 2)  килендәш.  Биредә соңгы мәгънәсендә.

² Нәфка — ризык.

³ Ризка — ризык.

⁴ Капу - капкач

I   ФФ,   1941   елда  Куйбышев  өлкәсенең  Барыш  районы  Калды  авылында   Г. Таһиров  һәм  М. Абилевадан  язып  алынган.  Кем   язып  алуы  күрсәтелмәгән.

II. Татар халык иҗаты. Казан, 1951, 270 бит, ТХҖ, 256 бит.

«Татар халык иҗаты. Йола һәм уен җырлары», Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1980

СССР Фәннәр академиясенең Казан филиалы Галимҗан Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм тарих институты