Кыз елату җырлары, сыктаулар

Килсәнә лә, әнкәй, каршыма

Таң-таң ата микән, әй, юк микән?
Таңның йолдызлары бар микән?
Таң-таң атмас борын мин егълыймын,
Мине аяучылар бар микән?

Һаваларда очкан асыл кошның
Авызында җимнәр бар микән?
Эче-тышы сагыш уты тулган
Минем кебек берәр бар микән?

Баллар да салмаган кисмәкләргә
Кайдан икән баллар ябышкан?
Җаным да тартмаган ят җирләргә
Әтекәем мине ярәшкән.

Өстәлләргә җәйгән эскәтерем
Уймар гына уймар уелган ¹;
Ничек егъламыйсың, иптәшләрем,
Вәгъдәле көнем куелган.

Биек кенә биек морҗалардан
Төтен генә чыга кыл кебек;
Ят куллары бигрәк авыр диләр,
Бер көннәре булыр ел кебек.

Яшел үләннәрдә ни чепченә
Йомыркадан чыккан каз бала;
Идәненә басмый тетрәп тора
Кайниш кулларында кыз бала.

Китәм, тиңдәшләрем, бүген таңда
Аерылам туган илләрдән;
Хәлләремне минем сорарсыз
Кыйблалардан искән җилләрдән.

Бизәкле бишектә мамык мендәр
Элмәсәнә, әнкәй, каршыма;
Алтмыш тамырлы ак сөтеңне,
Бәхилләче, әнкәй, каршымда.

Килсәнә лә, әнкәй, каршыма,
Каләм белән сызыйм кашыңа;
Акрын гына басып, пыш-пыш сөйләп,
Җиттегез лә минем башыма.

Ишек төпләрендә йомычка,
Җыярсыңмы, әнкәй, бер учка?
Сөймәс балакаем китте диеп,
Калырсыңмы, әнкәй, тынычта?

Биек тау башына менгән чакта
Куәт-кодрәт кирәк атларга;
Маңгаеңнан тирләр агылса да,
Яраулары кыен ятларга.

Әткәй, абзарларың саз гына,
Үрдәк белән тулы каз гына;
Ят кулына мине җибәрәсез,
Бәлки гомерем дә аз гына.

Тәрәзәмне ачып кычкырсам да,
Әткәй, күзем, нигә кайтмадың?
Ят җирләрдән яучы килгән чакта,
Балам яшь дип нигә әйтмәдең?

Сау бул инде, сау бул инде, әткәй,
Кунак кына иттең өеңдә;
Ике ай да тотмадың өендә
Үсеп кенә җиткәч буема.

Өстәл өсләрендә ак катлама,
Ил мулласы килми башлама;
Күңел үтенечем шулдыр, әткәй,
Ни булса да мине ташлама.

Катлама казанын элдегез,
Кайнамасмы диеп белдегез;
Бигрәк тә яшьли бирдегез,
Ахры, китмәсме дип белдегез?

Очып бара торган асыл кошның
Баш түбәсендә генә биркә² бар;
Асрап үстергән әткәй-әнкәй
Утка-суга салса ирке бар.

Кара ефәк минем чәч кенәм,
Хөрмә җимеше иде аш кынам;
Кошлар очып җитмәс ят җиргә
Адашырмы газиз баш кынам?

¹ Уймар   уелу — түгәрәкләп уелу.

² Биркә — тамга

I ФФ. 1959, Рязань өлкәсе Касим шәһәрендә Фатыйха Ишимбаевадан; Касим районы Түстек авылында Маһирә Канчуринадан; Ермиш районы Әҗе авылында Саҗидә  Бурнашева  һәм   Гайшә  Бигишевадан  язып  алучылар  X.  Ярми.  X.  Гатина.

II. ТХҖ,   249   бит.

«Татар халык иҗаты. Йола һәм уен җырлары», Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1980

СССР Фәннәр академиясенең Казан филиалы Галимҗан Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм тарих институты