«Ишек бавы»  җырлары

Ишек бавы (Беренче вариант)

Ишек бавы бер алтын,
Безнең апай мең алтын;
Җылныйм дисәң, бер алтын
Бир, җизни,— тыш бик салкын.

Саранланыр чак түгел,
Бир, җизни, комсызланма;
Акча бирми кертмибез,
Тукта, сабырсызланма.

Синең җанашың булса,
Ул — кайнеңнең апасы;
Без билетсыз кертмибез,
Бу бит җәннәт капкасы.

Безне разый кыйл, җизни,
Без каршыңда ризванбыз ¹;
Хур янына илтәбез:
Без вилданбыз, гыйльманбыз².

Безнең апай гәүһәрдер,
Тәннәре чын мәрмәрдер;
Ләгыль, якут, гәүһәрдер³,
Аузы балдыр, кәүсәрдер ⁴.

Зур дәүләт ич, җизни, бу,—
Тагын моннан зур ни бар?
Торма малың кызганып,
Җан бирсәң дә урны бар!

Бирсәң — күп бир син безгә,
Без разый түгел әзгә;
Яудыр алтын, көмештән:
Бакыр төрмә кәгазьгә.

¹ Ризван — ожмах сакчысы.
² Вилдан,   гыйльман - оҗмахтагы  хезмәтче егетләр.
³ Ләгыль,   якут,   гәүһәр — кыйммәтле ташлар.
⁴ Кәүсәр — баллы  ширбәт.

I. Г. Тукай. Әсәрләр, 4 томда. I том, 1975, 123—124 битләр. Шагыйрь бу җырга карата шундый искәрмә биргән - «Безнең Урал тарафында бер гадәт бар. Кыз янына керәсе кияүне ишек төбендә балалар туктатып, акча сорыйлар. Балаларга акча бирмәсәләр, ишек ачылмыйдыр. Бәгъзе бер усал кияүләр балаларга, кәгазьгә төреп, — бер тиенне күнә суына манып, — 20 тиен сурәтендә бирәләр. Мин башка җирләрне   белмим,   безнең   тарафларда   шулай».

«Татар халык иҗаты. Йола һәм уен җырлары», Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1980

СССР Фәннәр академиясенең Казан филиалы Галимҗан Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм тарих институты