Туй мәҗлесе вакытында мактау-макташу җырлары

Бер туй итүләре әллә ни

Казаки бауларым күк төймә,
Күк төймә лә түгел — каптырма;
Кияү канатым, сиңа әйтәм,
Үзеңнән бүтәнгә лә кактырма.

Табакай-табакай, ай, борчак ла,
Чәчми генә түкми ашагыз;
Безнең кызыбыз сезгә кала,
Какмый гына сукмый асрагыз.

Канат очына кер тиермәм,
Канат очым алсуга күрә;
Без кызыбызны сезгә бирдек,
Нәселегез асылга күрә.

Ике җирән атыгыз,
Аның берсен безгә сатыгыз;
Киявебез ошарлык булмаса,
Кызыгызны алып кайтыгыз.

Ачыла кибет, ай, ачыла,
Башыгызга бирнә ябыла;
Кияү акчалары килеп кергәч,
Бирнәләре аның табыла.

Ай, килдек без, килдек без,
Иделләрне кичеп килдек без;
Иделләр кичеп, юллар кунып,
Кыз озатырга ла килдек без.

Алтын да ла микән, көмеш тә микән
Безнең кодаларның баскычы?
Кодагый канатым, кил каршыма,
Шушымы чемодан ачкычы?

Ай-һай диләр, ай-һай диләр,
Чемоданның эче тар диләр;
Чемодан эче тар булса да,
Кодаларның малы бар диләр.

Зәңгәрле лә ыштан, зәңгәр ыштан,
Аның арасына ак кушкан;
Безне генә Ходай сөеп кушкан,
Аермасын иде лә бер дошман.

Атларың булса шундый булсын,
Аның арт аяклары ак булсын;
Җырларны белеп җырламасак та,
Аргыш ¹ булуыбыз хак булсын.

Ай-һай, ай, диләр, ай, диләр,
Безнең кодаларны бай диләр;
Идән асларында сигез мичкә
Серкәләгән балы бар диләр.

Урман да буйлары имәнлек,
Имәнлек буйлары игенлек;
Ул да игеннәрне бергә игиек,
Гомерләргә бергә йөриек.

Ак оннардан камыр ла издермәм,
Издерсәм дә кешегә сиздермәм;
Җанымнан да якын туганнарны
Үзем үлмиенчә биздермәм.

Ишек алларым таслы үлән,
Таслы үләннән килмә, юлдан кил;
И туганкаем, сиңа әйтәм:
Сагындырып килмә, гел дә кил.

Без стаканнарның шунысын сөябез,
Мәлдер генә мөлдерәп торганын;
Без кодачаларның шунысын сөябез,
Каршыбызда җырлап ла торганын.

Бөтен җиләккәйләр, ай, арасында
Җир җиләккәйләре лә үтемле;
Бөтен кодачалар, ай, арасында
Үз кодачаларым ла сөйкемле.

Безнең лә урманнар киртләч-киртләч,
Киртләчләре бетәр лә кар киткәч;
Безнең лә урамнар, ай, ямьле иде,
Ай, ямьнәре бетәр лә туй үткәч.

¹ Бу    җырны    аргышлар    башкара.    Аргыш - туйбаш - туйны    алып    баручы. Туйда һәр ике яктан да аргыш була.

I. Ә.   Галиев   «Керәшен  татарлары  җыры»,  «Казан  утлары».   1971,   10 сан    154  -159  битләр.    Җырларны  Ә.   Галиев   1970  елда  Татарстанның  Чистай  районы  Крещеный   Баран  авылында  Степан  Ивановтан   (1893 елда  туган,),  аның хатыны Марина Ивановадан   (1894  елда  туган),  кызлары  Мария  Бәшировадан   (1934  елда    туган) язып   алган.

«Татар халык иҗаты. Йола һәм уен җырлары», Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1980

СССР Фәннәр академиясенең Казан филиалы Галимҗан Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм тарих институты