Туй мәҗлесе вакытында мактау-макташу җырлары

Әйдәгез, кунаклар, җырлыйк әле

Кыз исеменнән:

Язның җиткәннәрен син шуннан бел:
Уҗым яшьнәп чыгар көзлектән;
Чәчнең очларына тасма тагып
Кемнәрегез туяр кызлыктан.

Таң ата ла микән, чулпан микән,
Таң чулпанын күргән бар микән;
Туган-үскән илен ташлап ла киткән
Кыз баладан моңлы бар микән.

Таң атала микән, таңнар микән,
Таң чулпанын күргән бар микән;
Таңның йокыларын, ай, йоклаткан
Әнекәйдән яхшы бар микән.

Киҗелекәй күлмәк, ай, мин лә тектем,
Киярсең лә микән, әнкәем?
Сәгать саен өчәр кат имезгән,
Бәхилләрсең микән, әнкәем.

Әнекәем, юган ла, ай, сәкеңне
Йөгереп лә менеп эз иттем;
Бәхилләрсең микән, ай, әнекәм,
Сиңа хезмәтләрем әз иттем.

Урман эчләрендә, ай, алан бит,
Алан эчләрендә балан бит;
Бирче, әтекәем, бәхиллегең,—
Яннарыңда үскән балаң бит.

Кодалар үзара:

Ике келәтләрнең, ай, арасы,
Чылбыр җибәрсәң дә ярасы;
Килгән кодаларның асыллары,
Кадеребез җитсә лә ярасы.

Казаннардан кайткан прәнниктән,
Туганкаем, яле авыз ит;
Безнең хөрмәтебез күп лә булмас,
Бар гынасы белән кабул ит.

Ай, душамый гына, душамый ла,
Душамый ла эштән бушамый;
Көткән кодаларым килүенә
Әле дә булса күңелем ышанмый.

Кара гына болыт, ай, киләдер,
Карурман буйларын итәкләп;
Ай, безне лә сезгә, сезне безгә
Бер ходаем кушты ла җитәкләп.

Ураккайлар урдым ла, ай, учмалап,
Чүмәләләр куйдым ниргәләп;
Бүген утырабыз бергә-бергә,
Тагы да йөрсәк иде бергәләп.

Ай, агач  күп, алма агач күп,
Калач пешерергә агач күп;
Безнең кодаларның ипиләре
Казаннарда пешкән калач күк.

Яңа өйләремнең сайгагына
Көмешләрдән тәңкә батырдым;
Әйдәгез, кунаклар, җырлашыгыз,
Җырлап утырырга чакырдым.

Аргы якларда ла син лә сылу,
Бирге якларда ла мин сылу;
Ике сылу бергә килгәчтен,
Җырлап алыекчы бер жыру.

Солылар ла салдым мин улакка,
Бөдерәле яллы туры атка;
Ашадык та эчтек, сәрхуш булдык,
Тау итәбез ¹ биргән хөрмәткә.

Мәләкәс урамы озын урам,
Читләп-читләп читен бүләрбез;
Кодалар безгә күпме маллар бирде,
Татулыклар белән бүләрбез.

Өсләренә кигән киемеңнең
Алгы итәген җилләр кайтарсын;
Сезнең сыйлар бездә булмас инде,
Сыегызны Ходай кайтарсын.

Ишек алларымда яшел чирәм,
Чабыпкайлар салдым бәрәнгә;
Бу тустаганнарың син эчмәсәң,
Җыруыбыз китә әрәмгә.

Сатучылар сату ла итәдер,
Сары тасмаларның сатуы;
Дөньяларда хәзер шунсы кыйбат —
Туганнарың белән татуы.

Кояш чыгадыр ла, ай, Мартыннан,
Мартын тауларының артыннан;
Арттыра бирсен Ходай дәүләтеңне
Без ашаган, эчкән артыннан.

Туганай-туганай, гына, ай, дисәнә,
Яңа туннарыңны кисәңә;
Яңа туннарыңны үзең ябын,
Туганаем, дибүк син сагын.

Урман буйларының, ай, какысын
Без ашыйбыз аның татлысын;
Туганкайларым, сезгә әйтәм:
Ташлашмыек Алла хакы өчен.

¹ Тау   итү — рәхмәт  әйтү

I. ФФ, колл. I, п. 15, сак. бер. 248. Дәфтәр фондка 1941 елның февралендә кергән.  Җырларның  кайда,  кемнән,  кем  тарафыннан  язып  алуы күрсәтелмәгән.

«Татар халык иҗаты. Йола һәм уен җырлары», Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1980

СССР Фәннәр академиясенең Казан филиалы Галимҗан Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм тарих институты