Килен төшерү җырлары, арбаулар

Мәхәббәтле яр булсын

Күлмәк кисәң аклыны ки,
Җиң очлары тар булсын;
Күп бәхетле, мәхәббәтле,
Мәңгелек бер яр булсын.

Карлыгач кара була ла,
Муены ала була;
Кара кашлы, кара күзле
Бәхетле бала була.

Иртә белән чыгыйк тышка
Ак ишекләрне ачып;
Бәхет телик, гомер телик,
Мәхәббәтне дә кушып.

Кияү егетләре әйдә
Мылтыкларын аттырсын;
Ходай сезнең мәхәббәтне
Көннән-көнгә арттырсын.

I. ФФ,   1978,   Чиләбе  өлкәсенең  Коншак  районы  Мөслим  авылында  Габдрахманова  Әкрәмнисадан   (1912 елда туган) язып  алучы  Р. Ягьфәров. Җыр    турында шундый аңлатма  китерелә: «Коншак районы авылларында туйның үзенә хас гадәтләре дә булган. Яшь кияү белән аның кәләшенә багышлап урамда күмәк җыр әйтү шул гадәтләрнең берсе.  Бу җырлар никах укыганнан соң кыз беләк егет күрешергә тиеш  махсус  йортка  юл  тотканда башкарылган.  Кыз үзенең    иптәшләре    белән урамның бер  ягыннан барган.  Алар үз өсләренә зур чаршау ябынганнар. Кияү һәм кияү   егетләре   урамның   икенче   ягыннан   атлаганнар.   Егетләр   кулында   мылтыклар да  булган. Алар шул мылтыклардан ата-ата барганнар. Йортка килеп җиткәч, кыз ягыннан бер җиңгә, кияү ягыннан икенче җиңгә яшьләргә шушы җырларны багышлаганнар».

III. Җырның  шул  ук  авылда  язып  алынган  тагын  бер    варианты бар    (ФФ, 1978 ел материаллары). Анда берничә куплет үзгәрәк:

Җомга  көнне   була   икән
Кыз  баланың  уены;
Бик   тә  нурлы  була   икән
Сөйгән   ярның  куены.

Карлыгач  каюб очар,
Канатын   җәеп  очар;
Бер ходаның тәкъдире ни,
Кем ярын,  ди,  кем  кочар.

Карлыгач  кара була,
Канаты  ала  була;
Сөйгән  ярдин   аерылмаккай
Зардин бил ала   була.

Бу вариантны  Хәйрислам  Хамматовтан   (1908 елгы)  А. Садыйкова һәм К.  Ямалетдинова   язып   алган.

«Татар халык иҗаты. Йола һәм уен җырлары», Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1980

СССР Фәннәр академиясенең Казан филиалы Галимҗан Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм тарих институты